Nasyonal sosyalist rejime uyum sağlayamamasına karşın Almanya’yı terk etmeyen sanatçılar, baskıcı iktidarın tahakküme varan yöntemleri nedeniyle sosyal ortamdan kendilerini soyutlayıp kendi dünyalarına kapandılar. Kendi içlerine kapanan sanatçıların içinde bulundukları bu durum, 1945 yılında Alman yazar Thomas Mann tarafından ‘innere Emigration’ (iç/içsel göç) olarak kavramsallaştırıldı. Ernst Barlach, Kaethe Kollwitz, Emil Nolde, Willi Baumeister gibi sanatçıların yaşadıkları...
Yazar: Osman Erden
Yazı
Yazı
Sanatçıların Nazi Almanyası’ndan Göçü (Naziler ve Sanat IX)
Nazi Partisi’nin 31 Ocak 1933 tarihinde iktidara gelmesinden III.Reich’ın çökmesine kadar süren dönem boyunca (4482 gün) yaklaşık yarım milyon insan Almanya’nın dışına göç etti. Göç edenlerin yaklaşık yüzde doksanı Yahudi olmakla beraber siyasi tutum, ideolojik görüş, cinsel tercihler ve nasyonal sosyalist ideolojinin dayattığı normlara uyum sağlayamama da göç sebebi oldu. Göç edenler ilk yıllarda genellikle...
Yazı
Adolf Hitler’in Sanat Koleksiyonu (Naziler ve Sanat VIII)
III.Reich’da üst düzey siyasetçilerin önemli kısmı bir sanat koleksiyonu oluşturmaya çalışmış, bu doğrultuda gerek kamu kaynakları gerek sahip oldukları statünün getirdiği gücü kullanmışlardır. Statülerinin gücü oranında III.Reich rejimi altında gerçekleştirilen sistematik sanat hırsızlığından pay alan siyasetçiler kısa sürede sanat tarihinin en görkemli sanat koleksiyonlarını oluşturmuşlardır. Koleksiyonların büyüklüğü III.Reich’daki hiyerarşik düzenle orantılıydı. En büyük koleksiyona Adolf...
Yazı
Naziler, Spor ve Heykel Sanatı (Naziler ve Sanat VII)
Nasyonal Sosyalizm sanatı her zaman kendi ideolojisinin görselleştiği bir propaganda aracı olarak gördü. Bu anlamda heykel, kamusal alanlarda sergilenebildiği ve daha geniş kitlelere ulaşabildiği için kapalı mekanlarda sergilenen resme oranla çok daha fazla önemsendi. III.Reich’ın kurulması ile birlikte girişilen mimarlık faaliyetleri heykel sanatını geliştirdi zira yeni inşa edilen binaların gerek cephe gerek çevre düzenlemesinde heykel...
Yazı
Nasyonal Sosyalist Çevre Politikalarının Resim Sanatına Yansıması (Naziler ve Sanat VI)
Nasyonal sosyalist düşünceye göre Alman ırkı, üzerinde yaşadığı topraklardan, içinde yaşadığı doğadan bağımsız olarak düşünülemez. Yahudiliğin veya Aydınlanmacılığın insana aşkınlık yükleyerek onu doğadan koparması ve yaşamı, insanın doğaya karşı verdiği bir hakimiyet mücadelesi olarak görmesi karşısında Nasyonal Sosyalizm insan-doğa ilişkisinde erken romantizm yaklaşımını benimsemiştir. Buna göre insanlar doğanın bir parçasıdır, doğaya aittirler. Kültürel olanla doğal...
Yazı
Nazilerin Kadına Yaklaşımının Sanata Yansıması (Naziler ve Sanat V)
Adolf Hitler, Kavgam’da ideal Alman toplumunda kadının yeri üzerine bazı fikirler öne sürmüştür. Buna göre nüfusu üç bölüme ayırır: vatandaşlar, uyruklar (ressortisant), yabancılar. Alman topraklarında doğmuş olmak yalnızca Alman devletinin uyruğunda olma hakkını verir. Bu durum, örneğin bir kamu hizmetine girme ya da siyasi faaliyete katılma hakkını vermez. Hitler, bir ressortisant’ın nasıl vatandaş olabileceğini şöyle...
Yazı
Adolf Hitler’in Sanat Yaşamı (Naziler ve Sanat IV)
Sanat Adolf Hitler’in yaşamında oldukça önemli bir yere sahiptir. Gençliğinde geçimini ressamlıkla sağlamaya çalışan Hitler, kendini ressam olarak tanımlamaktan ancak siyasete atıldığı otuzlu yaşlarda vazgeçmiştir. 20 Nisan 1889 tarihinde Avusturya’da doğan Adolf Hitler, Linz kentinde Realschule’ye dört yıl devam ettikten sonra ciğerlerinin hastalanmasını bahane ederek 1905 yılında ressam olmak amacıyla okulu terk eder. Hitler, Kavgam’da...
Yazı
Nazilerin Sanat Politikalarında Sanat Tarihçilerinin Rolü (Naziler ve Sanat III)
III.Reich’ın yıkıldığı, II.Dünya Savaşı’nın sona erdiği 1945 yazında Thomas Mann, Joseph Pulitzer’e yazdığı bir mektupta şöyle der: “Sadece bugün hapiste olan rejimin siyasi ve askeri figürlerini mi sorumlu tutmalıyız? Ya Nasyonal Sosyalizme hizmet etmiş entelektüellerin hiç mi suçu yok?” Mann’ın bu sorusuna cevap olarak verebilecek en belirgin örneklerden biri şüphesiz Martin Heidegger’dir. 1927 yılında yazdığı...
Yazı
Tarihin En Kirli Müzayedesi (Naziler ve Sanat II)
Temmuz 1937 tarihindeki Yoz Sanat Sergisi’nin ardından Propaganda Bakanı Joseph Goebbels bakanlığa bağlı Plastik Sanatlar Odası başkanı Adolf Ziegler’e ikinci bir emir vererek modern sanata karşı öncekinden çok daha kapsamlı bir harekete geçti. Ziegler ve sanatçılar, yazarlar, bilim insanlarından oluşan komisyon bu sefer acele etmeden Almanya genelindeki 101 müzeyi dolaşarak yaklaşık on iki bin modern...
Yazı
Naziler’in Modern Sanat Karşıtı Politikaları (Naziler ve Sanat I)
Naziler ve Sanat-I Nasyonal sosyalist ideoloji, ortaya çıktığından beri Almanya’nın kültürel bir temizlenmeye ihtiyacı olduğunu savunmuştur. Weimar Cumhuriyeti esnasında nasyonal sosyalist kültür örgütlenmeleri bu doğrultuda propaganda yapmış, kamuoyu oluşturmaya çalışmıştır. Bu temizlenmede yalnızca ırksal kaygılar söz konusu değildir. Sanatçının ırksal özelliklerinin dışındaki siyasi düşünceleri, estetik eğilimleri, cinsel tercihleri gibi diğer nitelikleri de belirleyici faktördür. Dolayısıyla...