“Bodrum’un turizm dışında sanat ve sanatçılar için önemli bir merkez haline gelmesini takdir ediyoruz. MoMAS olarak bizim yolumuz farklı olup, MoMAS, bir tatil galerisi değil; araştırma, teknoloji ve kültürel diyalog odaklı metamodern sanat merkezli yeni nesil bir sanat alanı olarak tasarlandı. Amacımız sadece ‘ farklı bir sanat merkezi’ olmak değil; Alanya’da metamodern sanata adanmış benzersiz bir alan oluşturmaktır.” Julia Mamontova
Ülkemizde metamodern üzerine yayınlar bir kaç kitap ve makaleyle sınırlı olup, sanat, bilim ve entelektüel dünyamızın kadrajına metamodernizm kavramı henüz girmemiştir. Buna rağmen kısa bir süre sonra akademik dünyanın felsefe kanadındaki araştırmacı kişilerinin konuyla ilgili çalışmaya başlayacağı düşüncesindeyim, Hala modern döneme takılı kalan ve onu geçmek için çaba sarf etmekten uzak sanat dünyamızın büyük kısmı henüz postmodernizmi anlamak için çaba sarf etmezken, bu yapının metamodernizmi anlamasının daha uzun süre alacağı görülmektedir. Yaptıklarının çok satıldığı ve alıcıların yeni tarzları anlamakta zorlandığı iddiasıyla para odaklı olarak yıllardır yaptığı benzer resme takılı kalan ve modern dönem sanatı bile aşmak için çaba sarf etmeyen büyük çoğunlukla postmodern ötesine ulaşmak mümkün değildir. Bizim sanat dünyamızın büyük bir kısmının araştırma, yenilik ve yaratıcılıktan uzak olduğu ve bu sarmalın aşılmasının çok zor olduğu düşüncesindeyim. Tek umut; akademi ve sanat dünyasının sayısı bir kaç elin parmakları kadar olan yenilikçi kişilikleridir!
Bu çalışma ile Metamodern sanatın ülkemizdeki ilk uygulama alanını sanatçı ve sanatseverlerle paylaşmak istemekteyim. Öğrenmenin ve anlamanın bir yolu da göstererek ve görerek gerçekleşebilir. Ülkemizde henüz metamodern eserlerin sergilendiği galeriler de bulunmamaktadır. Metamodern üzerine yoğunlaşmış galerileri bir kenara bırakalım, ülkenin sanat merkezi olan İstanbul’da bir kaç sanat merkezi, müze ve galeri dışında dinamik, yaşayan ve dünya sanatını takip edebilen sanat merkezi bulmak oldukça zordur. Bu mekânların birçoğu çağdaş kavramını sadece şimdiki zaman olarak algıladıkları için zamanın ruhundan uzak sadece çok satanlarla sergilere devam etmektedir. Oysa postmodern sonrası hayat bize farkında olmazsak da bazı şeyler dayatmaktadır. Büyük bir kısmı galericiliği duvara resim asma ile sınırlayan ve işine yatırım yapmayan mevcut galeriler zaman içinde yok olacaktır. [1]
Metamodernist Sanat:
Ülkemiz için şu an çok yabancı olan Metamodern kavramı hakkında yerli kaynak bulma sıkıntısı mevcuttur. Bu nedenle yabancı kaynaklara başvurulmak zorunda kalınmaktadır. Ülkemizde metamodern konusunda yazılmış kitaplardan birinin yazarı olan Neslihan Ekim Metamodernizm ve Tiyatro, adlı kitabında konuya şu şekilde yaklaşmaktadır “ metamodernizm, bağlılık, duygu ve hikâye anlatıcılığını vurgular. Evet, gezegen ölüyor, ama belki bununla ilgili bir şeyler yapabiliriz. Evet, hepimiz ortadan kaybolacağız ve nihayetinde kimse bizi hatırlamayacak! Metamodernizm ile hikâyenizin önemli olması için tarih yazmanıza gerek yok. Ve tarih yaratmak, hikâyenizin de önemli olduğu anlamına gelmez. Metamodernizm, arada olanı keşfetmekle ilgilidir. Bir sonraki gelişim aşaması için sosyo-politik bir vizyon olarak düşünülebilir. [2]
Bu çalışmayla temel amacım sanat dünyasının farkındalığını sağlamak için metamodern ve metamodern kavramlarını öncelikle ortaya koymak ve buradan da bir tartışma ortamı yaratmaktadır. Bu güne kadar ülkemizde bu konuları doğrudan gündeme taşıyan ve olmadığı gibi metamodern sanat yaptığı iddiasıyla ortaya çıkan sanatçıyla da karşılaşmadım. Metamodern bir estetik; tıpkı her dönemin sanat eserlerinde gözlemlediğimiz gibi bir şeydir. Sanatçı modern veya metamodern estetik anlayışıyla bir çalışma ortaya koymak için yola çıkmaz, yaratıcının amaçlaması ve tüm çalışmasını bu standarda bağlaması gereken bir şey değildir. Burada görevin estetik algılama düzeyi yüksek sanat entelektüeli ve sanat eleştirmenlerine düştüğü düşüncesindeyim.
Zamanın ruhu içinde bulunulan dönemim koşullarıyla oluşur ve bu çerçevede çalışır. Modern dönem kapitalizmi ile metamodern dönem kapitalizmi çok farklıdır. Dün işçi sınıfının sömürülmesi ve haklarının verilmemesi üzerine kurulan yapı bugün ise tüketicinin neyi tüketip tüketmemesine kadar etken hale gelmiştir. Modern günlük hayat her geçen gün artan biçimde, kitle iletişim araçları tarafından yönlendirilen ve kredi kartlarıyla beslenen bir tüketici balonu içinde geçecektedir. Bu hengâmede daralan,, bunalan ferde kaçması için ücretle bir cennet olarak tasarlanmış birAVM’ye açılan bir kapı bırakılmıştır.
Metamodern Sanat 21. Yüzyılın başlarında ortaya çıkan, modern ve postmodern unsurların harmanlanmasıyla karakterize edilen çağdaş bir sanat hareketidir. Matamodern Sanat; metamodern gibi modern bir coşkuyla postmodern bir ironi, umutla melankoli, naiflikle bilgililik, empatiyle ilgisizlik, birlik ve çoğulculuk, bütünlük ve parçalanmışlık, saflık ve belirsizlik arasında salınır.
Modernistler derinliği yüzeyden kazıp ortaya çıkardılar, post modernistler derinliği yüzey aracılığıyla düzlediler, metamodernistler ise derinliği yüzeye uyguladılar. [3]
“Metamodernin tüm formülasyonlarının ortak noktası, postmodernizm aracılığıyla postmodernizmin ötesine geçme çabasıdır.” ” Brendan Graham Dempsey
Metamodern üzerine yaptığım çalışmalarda yabancı yayınlara olarak başvurmaktayım. Özellikle metamodernist resim sanatında örnek olarak göstereceğim sanatçı ve ürettiği sayısının azlığı ve bu konuda uzmanlaşmış galerilerin bulunmaması konunun anlaşılmasının önünde büyük bir engeldir. MoMAS metamodern sanatın kısa sürede ülkemizde anlaşılmasında önemli katkı sağlayacağı düşüncesindeyim.
MoMAS/ALANYA
Metamodern üzerine çalışırken Alanya’da MoMAS- Musuem Of Metamodern Art Space adlı bir galeri ismine rastladım. Alanya’da bu tarz bir oluşum önce Alanya ve Türk sanat dünyasına katkı sağlayacağı katkı ile ilgili düşüncelerimi paylaşmak istiyorum. MoMAS’ın faaliyetleri hakkında Instagram sayfasından bilgi sahibi olabilirsiniz. [4]
MoMAS’ı ; projenin kurucusu, Rus Mamontovlar ailesinden gelen sanatçı, küratör ve yaratıcı bir vizyoner olan Julia Mamontova ile birlikte değerlendirmek gerekir. Yulia Vladimirovna Mamontova, çağdaş bir Rus sanatçıdır. VI Surikova Moskova Devlet Sanat Enstitüsü’nden mezun olduktan sonra, Londra’daki St. Martin Merkez Sanat ve Tasarım Koleji’nde ve Los Angeles’taki OTIS Sanat ve Tasarım Koleji’nde sanatını ilerletmiştir. Julia, 2019 yılında Women’s Time Uluslararası Sanat ve İş Ödülleri 2019’da “Yılın Sanatçısı” seçilmiştir. Yulia, 1980 yılında Komi Cumhuriyeti, RSFSC’de doğdu. Moskova (Rusya), Alanya (Türkiye) ve Miami’de (ABD) yaşıyor ve çalışıyor. Uluslararası Enkaustik Sanatçılar (IEA) Üyesi, Avrasya Sanat Birliği (EAU) Üyesi
Yulia Mamontova, XVIII-XIX yüzyıllarda İngiltere’den Arhangelsk ve Mezen nehri üzerinden Urallara mal ticareti ve teslimatı yapan aile işini sürdüren Rus tüccar Vasili Mamontov’un torunudur.
Sanatçı Julia Mamontova farklı ülkelerin gelenek ve sanatlarını incelemek, tarihe olan sevgisi ve sürekli yeni imgeler arayışı, sanatçıya yaşamı tüm biçimleriyle inceleme ve bu deneyimi başkalarına aktararak resimlerine yansıtma fırsatı verir. Detayları fark etme ve dünyaya açık olma becerisi, sanatçının atmosferin en ince nüanslarını tuvale aktarmasını sağlar. Bu nedenle Yulia Mamontova’nın hem soyut hem de gerçekçi resimleri, izleyiciyi içten bir yaşam sevgisiyle doldurur. Ayrıca kökenler ve tarihle tanışmaya da ilham verir. Bu, Yulia’nın çalışmalarının ana temalarından sadece biridir: farklı dönemlere ait kültür ve sanatın yeniden canlandırılması, unutulmuş bilginin popülerleştirilmesi.
MoMAS Alanya iki bölümde faaliyete geçecektir.
Bodrum, Zemin, giriş ve üç kat ile çatı katıdan oluşan 1.700 m2 ‘lik kullanım alana sahip Şeker Paşa Mahallesi Telal Niyazi Sokak No 5’deki merkez sanat ve eğlenceyi iç içe yaşanacak bir yapıda tasarlanmaktadır.[5] Bu merkezde çeşitli sanat etkinlikleri ve sergiler bir program kapsamında yürütülecektir. Bu birimin açılışı 2026 turizm sezonu olarak planlanmaktadır.
Şeker Paşa Mahallesi Hayate Hanım Sokak’taki 200 M2lik atölye sanatçıların kullanım ve sanat eğitimine tahsis edilmiştir. Sanat stüdyosu aynı zamanda MoMAS galerinin bir bölümüdür. Burası sanatçılar ve sanatla ilgilenen kişiler için bir ortak çalışma alanıdır. Özel olarak hazırlanmış alanın yanı sıra tüm ekipman şövaleler ve benzeri malzemeler sanatçılara MoMAS tarafından sağlanacaktır. Ayrıca stüdyoda dışarıdan gelen ve sürekli çalışan eğitmenlerle resim, heykel, el sanatları, teknoloji, robotik, psikoloji, konuşma terapisi, yabancı diller gibi alanlarda yetişkinler ve çocuklar için kurslar ve atölyeler düzenlenecek. Aynı zamanda sanat malzemeleri, sanat eserleri ve online kursların yanı sıra eserlerin satılacağı bir satış noktası da bulunacak. Ayrıca stüdyoda etkinlikler ve organizasyonlar da düzenlenebilecek. Açılış 2025 sonbaharında planlanmaktadır. [6] İnşaat bitince MoMOS sadece Alanya’nın sanatseverleri ve sanatçılarına değil, Türkiye, Akdeniz, Avrupa ve tüm dünyaya açılan bir kapı olacaktır. [7]
Konuyu kaynağından anlatmak ve sanatseverleri bilgilendirmek için MoMAS’ın bilgi notunu olduğu gibi paylaşmaktayım.
“MoMAS, tümüyle metamorfoz sanatına adanmış dünyanın ilk galerisi olma özelliğini taşıyor. Bu kültürel hareket, çelişkili ve hızla değişen dünyamızı yansıtıyor. Konseptimiz; samimiyet ile ironiyi, en son teknolojilerle el işçiliğini, geçmiş ile geleceği birleştiren bir alan yaratmak. Bu alanda izleyici sadece sanatı izlemiyor, onunla etkileşime geçiyor ve bir parçası oluyor. MoMAS, ‘duvarda resim asılı bir galeri’ değil; yaşayan bir alan. MoMAS; duygular, tepkiler ve şimdiki zamanla ilgilidir. Burayı, sanattan anlayanlar kadar yeni bir şeyler hissetmek isteyenler için de ilgi çekici kılmak istiyoruz.
MoMAS projesi; küratörler, sanatçılar, mimarlar, tasarımcılar ve farklı ülkelerden kültür yöneticilerinin yer aldığı bir ekip tarafından yürütülmektedir. Uluslararası bir yapıya sahibiz: ana ekip Türkiye’de yer alsa da, özellikle dijital sanat ve sanat pazarlaması konularında Avrupa ve ABD’den ortaklarımız var. Süreci Julia Mamontova koordine ediyor — proje kurucusu, sanatçı, küratör ve uluslararası sergilerde yer almış bir isim. Ancak MoMAS, ‘tek bir ismin galerisi’ değil; her ekip üyesinin konsept ve uygulama üzerinde etkisi olan kolektif bir çabadır. Organizasyon yapımız modern kültürel kurumlar gibi şekillendirilmektedir: sergi yönetimi, multimedya projeleri, izleyici ile etkileşim ve ortaklıklar gibi ayrı alanlara sahibiz. Amacımız, galeriyi sadece bir sergi alanı değil, yeni nesil bir kültür merkezi haline getirmektir.
Beş farklı seviyemiz var ve her biri kendi atmosferine ve amacına sahip. Bodrum katında interaktif teknolojilerle sunulan ilginç tabakların olacağı bir sanat restoranı bulunacak. Aynı katta bir sanat mağazası, küçük bir sergi alanı ve şömineli modern sanat kütüphanesi de yer alacak. Birinci kat tamamen multimedya odaklı: LED ekranlar, immersif enstalasyonlar, VR alanı, video sanatı ve NFT sergileri yer alacak. Her şey interaktif, teknolojiler ile duyguların kesiştiği bir alan. İkinci ve üçüncü katlar klasik galeri düzeninde olacak ve çağdaş sanatçıların resim, heykel ve enstalasyon eserleri sergilenecek. Çatımız ise deniz manzaralı bir açık hava sanat sahnesi olacak. Burada tiyatro gösterileri, performanslar, atölyeler ve samimi sanat akşamları düzenlemeyi planlıyoruz.
Odağımız metamorfoz çağının sanatı. Bu; geleneksel ve görsel sanatları (resim, heykel, fotoğraf vb.), kavramsal ve deneysel formları (enstalasyonlar, performans, deneysel tiyatro, edebi sanatlar vb.) ve tabii ki dijital ve medya sanatını (NFT sanatı, neuroart, interaktif ve immersif multimedya enstalasyonlar vb.) kapsar. Önemli olan, sanat eserinin zamanımızın diliyle konuşması: samimi, özgür, paradoksal ve duygusal olması. Uluslararası tanınmış sanatçılar kadar metamorfoz bağlamında çalışan genç sanatçılara da açığız. Bizi ilgilendiren şey statü değil; sanatsal ifadenin gücü ve dürüstlüğüdür. Tüm dünyadan sanatçılarla diyaloğa açığız ve şu anda ilk sergiler için katılımcı havuzunu oluşturuyoruz. Amacımız sadece güzel eserler sergilemek değil; izleyicinin deneyimleyip yeniden düşüneceği canlı sergi deneyimleri yaratmak.
Projenin kurucusu Julia Mamontova — sanatçı, küratör ve yaratıcı bir vizyonerdir. Mamontovlar ailesinden gelen Julia, bu kültürel yolu devam ettirmektedir. 2015 yılında Londra’daki Central Saint Martins College of Art and Design’da Michael Major ve Roger Gill’in gözetiminde eğitim almıştır. 2019’da Los Angeles’taki Otis College of Art and Design’da Pamela Smith Hudson’dan enkaustik eğitimi almıştır. Aynı yıl Moskova’daki V.İ. Surikov adlı akademik sanat enstitüsünden mezun olmuştur. 2019’da “Yılın Sanatçısı” (Art & Business Awards) unvanını almış ve “Rusya’nın Yeteneği” ve “Rus Sanat Ödülü” gibi ödülleri kazanmıştır. 2020’de İngiltere’deki Golden Time Talent ödülünü resim kategorisinde kazanmıştır. 2021’de Pop Up Museum tarafından yayımlanan “Rusya’nın 100 Simgesel Sanatçısı” listesine dahil edilmiştir. Eserleri Rusya, ABD, Türkiye ve Avrupa’daki birçok müze ve özel koleksiyonda yer almaktadır.
MoMAS şu anda inşaat aşamasında olduğu için fiziksel sergiler henüz yapılmadı. Ancak ilk sergi programı aktif olarak hazırlanıyor ve açılıştan sonraki aylara yönelik bir takvim oluşturuluyor. Sanatçı seçimleri, konsept çalışmaları ve multimedya içerikleri üzerinde çalışıyoruz. Her sergi, sadece eser seçkisi değil; metamorfoz bağlamında fikir, biçim ve izleyici ile etkileşim açısından anlamlı bir ifade olacak. Şimdiden dijital işbirlikleri ve yayınlarla izleyici ile iletişim kuruyoruz. Instagram hesabımız: https://www.instagram.com/museum_momas/
Amacımız, MoMAS’ın Alanya ve tüm Akdeniz bölgesi için çağdaş sanat adına yeni bir cazibe merkezi olmasıdır. Galeri binasının ötesinde, sanatçılar, izleyiciler, teknolojiler, gelenekler ve duygular arasında bir köprü kuran canlı bir kültür merkezi yaratıyoruz. Multimedya enstalasyonları, neuroart, dijital projeler ve uluslararası küratörlerle modern uluslararası sanat söylemini buraya getiriyoruz. Türk ve yabancı sanatçılar için yeni bir alan açıyoruz. MoMAS, şehre sadece kültürel bir imaj değil, aynı zamanda turizm ve eğitim açısından da katkı sağlayacak. Üniversitelerle işbirliği, atölyeler ve etkinliklerle hem yerel halkı hem de ziyaretçileri sürece dahil etmek istiyoruz.
Alanya’yı seçmemizin nedeni sadece güneş ve deniz değil; burada kültürlerin, geleneklerin, dönemlerin ve enerjilerin eşsiz bir birleşimi olmasıdır. Tarih hissediliyor ama aynı zamanda yeniliğe de açık bir şehir. Alanya’nın zaten modern sanata dair bir yaklaşımı olduğunu düşünüyoruz. Kamusal alandaki heykeller ve modern tasarımlarla bu hissediliyor. Ayrıca bizim için aşırı doymuş bir mega kent yerine potansiyeli olan ve yeni bir şeyler katabileceğimiz bir yer seçmek önemliydi.
Alanya’nın İstanbul, Londra veya New York olmadığının farkındayız. Büyük koleksiyoncu çevresi yok, ama biz bunu bir engel değil bir meydan okuma olarak görüyoruz. Uluslararası stratejimiz var — sadece yerel pazara değil, yabancı koleksiyonerlere, sanat satıcılarına ve yeni sanatçı arayanlara da hitap ediyoruz. Ayrıca burada kendi izleyici kitlemizi de oluşturmak istiyoruz. Atölyeler, halka açık konuşmalar, sanat yemekleri ve networking etkinlikleri ile modern sanatın günlük yaşama dahil edilmesini hedefliyoruz.
Bodrum’un sanat ve sanatçılar için önemli bir merkez haline geldiğini takdir ediyoruz. Ancak bizim yolumuz farklı. MoMAS, bir tatil galerisi değil; araştırma, teknoloji ve kültürel diyalog odaklı yeni nesil bir sanat alanı olarak tasarlandı. Amacımız sadece ‘bir başka sanat merkezi’ olmak değil; Alanya’da metamorfoz sanatına adanmış benzersiz bir alan oluşturmaktır. Bu sanat, duvarları süslemekle kalmaz; hissettirir, düşündürür, hayal kurdurur ve bakış açılarını değiştirir. Bodrum estetik ve sanat piyasasının sembolü olduysa, biz de MoMAS’ın anlam, duygu ve kültürel dönüşümün simgesi olmasını istiyoruz. Biz rekabet etmiyoruz — tamamlıyoruz.”
Netice olarak; Türk sanat dünyası bugüne kadar metamodern sanatla henüz karşılaşmadı. Sürecin hızlandırılması ve metamodern sanatın anlaşılması açısından MoMAS-Alanya’nın büyük bir şans olacağı düşüncesindeyim. MoMAS’ın kurucuları tarafından planlanan ilke ve zamanlamada çalışır hale gelmesini bekleyerek uygulamaları sanatseverlerle paylaşarak değerlendirmelerimi de ileteceğim.
Metamodern sanatın Türk sanatçılarının batı ile farkı kapatmak için önemli bir şans olduğu ve MoMAS’ın da yol gösterici iyi bir örnek olabileceği düşüncesindeyim. Ülkemizde de yakında çok sık duymaya başlayacağınız bu kavramı önce araştırmak, incelemek ve bilgi sahibi olmak için zaman ayırınız. Zor bile olsa bu kavramı anlamak için kendinize de biraz kredi vermeye çalışınız!
[1] Metamodernizim, Bobin Van Der Akker, Timotheus Vebmeulen, Alison Gibbons ( Çeveris Aykut Dalak), Tün Yayınları, Sh.34
[2] https://ekdergi.com/metamodern-sanat/
[3] Metamodernizim, Bobin Van Der Akker, Timotheus Vebmeulen, Alison Gibbons ( Çeveris Aykut Dalak), Tün Yayınları, Sh.177
[4] https://www.instagram.com/museum_momas/
[5] https://www.instagram.com/p/DKkXV_YN_lu/
[6] https://www.instagram.com/p/DL-fOKbNBC5/
[7] https://www.instagram.com/p/DGi9m02tA07/
**Not**
Alanya’da heykel sempozyumları artık yıllık bir gelenek haline geldi, ancak ressamlar için benzer formatlar henüz düzenlenmiyor. Sanatsal sempozyumların da düzenli bir uygulama haline gelmesi, şehrin kültürel yaşamını zenginleştirmek açısından önemlidir. Bu konuda çalışmayı **MoMAS** üstlenmeyi planlamaktadır.
**Yeni Alanyalılar** (@new\_alanyans\_platform), Alanya Belediye Başkanı ve belediye desteğiyle yürütülen bir girişimdir. Yerel halkı ve yabancıları bir araya getirir, altı alanda faaliyet göstermektedir: kültür, eğitim, entegrasyon, turizm, hayvanların korunması ve gençlik. Projenin amacı, Alanya’yı açık ve çok kültürlü bir şehir haline getirmektir.
Girişim, sanatçılara tanıtımda ve büyük sanat fuarlarına katılımda destek sağlamaktadır. Ancak şu anda bu tür etkinlikler Alanya’da değil, Antalya ve Türkiye’nin diğer şehirlerinde gerçekleşmektedir; çünkü Alanya’da geniş çaplı sergilere ev sahipliği yapabilecek alanlar bulunmamaktadır. Nitekim Haziran ayında düzenlenen **Antalya ART FAIR**’de, Alanya’dan birçok ressam ve heykeltıraş — aralarında Julia da olmak üzere — eserlerini sergilemiştir.
Bununla birlikte şehirde **Alanya Kültür Merkezi** aktif olarak faaliyet göstermekte, ayrıca **Kızıl Kule**’nin içinde düzenli sergiler yapılmaktadır. Ancak bu mekânların kapasiteleri, gerçekten büyük projeler için hâlâ sınırlı kalmaktadır.
Bir Cevap Bırakın