Çok beğendiğiniz, hayranlıkla seyrettiğiniz ve/veya satın aldığınız görsel sanat çalışmasının sahte, kopya, esinlenme olduğunu öğrenirseniz, o eserle ilgili estetik yargılarınızda ne gibi değişiklikler olur?
Sanat yatırımcılığı, sanat eserlerine yatırım yaparak finansal getiri sağlama stratejisidir. Bu tür bir yatırım, genellikle resimler, heykeller, antikalar veya modern sanat eserleri gibi objeleri içerir. Türkiye’de hala sanatın küçük bir kitleyle sınırlı ve saf haliyle kalması ve parasal işlere alet edilmemesi gerektiğini iddia eden, sanata sadece bu pencereden bakan, sergi, müzayede, fuar dâhil her türlü satışın da birer ticari işlem olduğunu anlamayanlar bir sanatsever grubu bulunmaktadır. Sanat; sadece estetik ve yüce duyguların olduğu gizemli alan değil, içinde alım-satım, para ve kar olan büyük bir ticari yapıdır. Sanatın gelişebilmesi için sanatçının ve sanatın sistemli ve sürekli finansmanı gerekmektedir. Yüksek teknoloji çok kısa sürede birçok mal ve hizmetin arz ve talep yöntemlerini değiştirdiği gibi klasik sanat yatırımcılığı da terk edilmeye başlanılmıştır. Yüksek teknoloji sanat ticaretinin içinde kullanılmaya başlanınca sanatın ve sanatçının sistemli ve sürekli finansmanı için yeni ufuklar yaratmaktadır.
Sanat yatırımcılığı klasik yöntem olan galerilerden eser satın alınmayla sınırlı olmayıp, yüksek teknoloji kullanılan dijital dünyada hızlı ve güvenli menkul kıymet borsası mantığı ile sanat yatırımı yapmak ülkemizde de yapılabilmektedir. Bu çalışmanın amacı; sanat eserine on-line hissedar olma, bu hissenin değerini anlık olarak izleyebilme ve alım-satım yapabilme şansı veren yüksek teknoloji aracılığıyla sanatın finansmanındaki son dönemdeki değişiklerden olan “Hisseli Sanat Yatırımı”nın sanat dünyasında yaratacağı değişiklikleri gündeme getirmektir.
SANAT YATIRIMCILIĞI:
Bir işe oyun gözüyle bakarsanız o iş sizin için oyun, kumar gözüyle bakarsınız kumar, yatırım gözüyle bakarsanız yatırım olur. Sanat da böyledir. Günümüz sanat eseri alıcısının yaklaşımı sadece beğeniye dayanmaz. Sanatseverlikle sanat eseri yatırımcılığı birbirine rakip değildir. Sanata sadece basit bir fantezi, borsa, oyun veya kumar olarak değil, yatırım gözüyle bakanlardanım.
Ticaret ve borsa dünyasında başarılı olanlar hayata asla kumar veya oyun gözüyle olaya yaklaşmazlar. Etrafınıza dikkatli bakarsanız iş hayatına yatırım gözüyle bakanların mükâfatını aldığını görürsünüz. Aslında her yatırımda bir risk vardır. Önemli olan bu riski ölçülebilir hale getirebilmek ve ardından yatırım yapabilmektir. Buna sanat yatırımı da dâhildir. Kesinlikle risksiz bir yatırım olmaz. En garantili yatırımın devlet tahvili veya banka mevduatı olduğunu iddia edenlere; tarihteki batan banka ve ülkelerin devlet tahvillerini hatırlatmak gerekir. Her türlü yatırım ve ticarette bir miktar risk var. Yatırımcı ve ticaret erbabı yaptığı iş nedeniyle risk alarak; mal almakta ve mal satmaktadır. Nedense bir şekilde bir tane resim satın alan ve o resimle de yatırım yaptığını sanan kişi diyor ki; “ben bu resmi satın aldım. Ben zarar etmemeyi bir tarafa bırakın, birkaç ay sonra birkaç misliyle kazanmam lazım.” Yok, böyle bir dünya! Bu dünyada zarar etmeyen veya ettirmeyecek bir yatırım garantisini kim verebilir? Keşke değeri sürekli katlayarak artacak böyle bir fırsat olabilse; biz de satın alabilsek! O zaman öyle olsaydı paraları koyacak yer bulamazdık. Her resim sanat eseri değildir. Sanat eserinin değerini de piyasa ve zaman belirler; tıpkı borsa gibi.
Sizin ilgilendiğiniz, beğendiğiniz veya satın almak istediğiniz resim veya heykel size göre dünyanın en güzel ve en değerli sanat eseridir. Bunların size göre değerli, iyi ve güzel olması sadece sizin için değerli, iyi veya güzeldir. Bu sanat çalışması olarak nitelendirdiğinizle sizin aranızdaki ilişkinin sonucunda sadece sizin için en iyidir. Bu algıda seçicilik denilen şey psikolojisi beğenmeyle belirlenir. Estetik kavramı; boya, çizgi ve lekelerin yüzeyde oluşturduğu sanatsal zenginliği, güzel ve çirkin sözcüklerinden başka bir boyut, dil ve kesime anlatır. Estetiği ”Güzel”, güzelin de ”Estetik” olduğunu düşünen ve düşündürülen bir ülkenin estetik sorunu sona ermedikçe estetik-güzel ayrımı yapan alıcılar artmadıkça, galeriler sanat eseri adıyla her şeyi satmaya devam edecektir. İçinde yaşadığımız “Estetik Çöplüğü”nün farkında bile olmayan, sorun yok gibi estetik çöplüğünü görmemezlikten gelen, aynı şeyleri seri halde üretenlere hayran olan ve ismi cismi belli olmayan online müzayedelerde araştırmadan, soruşturmadan ne görse satın almayı sanata hizmet sayan online sanatseverlere selam olsun! Sadece beğendim demenin gerekçesini ifade edebilen sanatseverin estetiğe doğru yol alabileceğine inanırım.
Çok beğendiğiniz, hayranlıkla seyrettiğiniz ve/veya satın aldığınız görsel sanat çalışmasının sahte, kopya, esinlenme olduğunu öğrenirseniz, o eserle ilgili estetik yargılarınızda ne gibi değişiklikler olur?
Bazen henüz başlangıçtaki yeni resim meraklıları satın aldıktan sonra bana bu resmi ve ressamını sorarlar, ama anında cevap almak için sabırsızlanırlar. Sanat dünyası çok geniş bir dünya. Anında her resmi bilebilmek ve yorumlamak, ayrıca gerçek piyasa fiyatını bilmek çok zor. Bu sabırsızlar karşısında açıkça bu resmi bilmiyorum diyorum, ama bu arada resmin genel yapısından ve bir resimde olması gereken temel unsurlara bakarak da aklımda bir ön değerlendirme yapmaktayım En azından bu resmi/ressamını anlayabilmem için birkaç gün izlemeden bir şey söyleyemiyorum. Ben incelemek için çaba sarf etmeme karşılık, bu sanatseverler sadece beğenmeye dayalı alım yapmaktadır. Büyük çoğunluğu satın aldıkları her resmi bir yatırım gibi görmektedir. Sanat yatırımı ve sanat yatırımcısı bu tür resim alıcısı değil, gerçek sanat yatırımı daha planlı ve ölçülebilir bilgiyle donatılmış bir piyasada dolaşabilecek sanat eseri satın alınması işlemidir.
İyi bir borsa yatırımcısı şirket bilançosuna, ortaklık yapısına, ne iş yaptığına, iş modeline, sektörüne vb. konulara bakar. Ondan sonra o hisseyi alıp almamaya karar verir ve yatırım yapar. Bu aşamadan sonra o kişi yatırımcı ve o hisse de yatırımdır.
Ev alıyorsunuz, arsa alıyorsunuz incelemiyorsunuz? Bu incelemeyi yapmayanlar son depremlerde acı gerçekle karşılaştılar. Pazardan iki kilo domates alacaksınız; rengine, kokusuna, tazeliğine bakıyorsunuz, hatta sağlam mı? çürük mü diyerek biraz da orasını burasını sıkıyorsunuz.
İyi gayrimenkul yatırımcısı ruhsatında tutun, tapu kaydına, kadastro incelemesine kadar araştırma yapmak zorundadır. Bilgi almak için belediyeye bir bedel ödemen gerekir. Emlakçının verdiği her bilgiye güvenmemelisin. Arsa hakkında kadastro memuru da gitseniz tamam o size sağlam bilgi verir. Kadastro memuru ile arsaya bakmaya gidebilir misin? Gidemezsiniz, sahibiyseniz ilgilenirsiniz.
Sanat eseri alıcısının sanatın alacağı eser ve onun sanatçısı hakkında mutlaka bilgi sahibi olması gerekir. Galerilerin sadece satış odaklı olması nedeniyle buradan sağlanacak bilginin de güvenilirliği tartışmalıdır. Birçok sanatçı ve galerinin internet siteleri var, bilinen ressamlar hakkında sergi haberleri ve söyleşileri de bulmak mümkün. Açık kaynaklar var. Yatırımcı üşenmezse yeterli bilgiyi alabilir. Çağımızın insanı çok üşengeç; “ Bütün bilgiler Google’da, ben zihnimde niye bilgi taşıyayım? “diyor. Bu mantıkla gezen bir sürü insan görüyorum. Çok yazık! Bilgiyi içselleştirmeden ve yoğunlaşma olmadan beceri olmaz. Yani “Ben becerikli olayım, ama bilgi Google’da istediğim zaman alırım.” yok böyle bir şey! Bilgiyle beceri ve akılla zekâ birlikte olmazsa başarı olmaz. Birden fazla analistin raporlarını değerlendirmek gerekiyor. Sanat sektörüne yatırım da benzer derin araştırma ve sabrı gerektiriyor. Sabırla okuyup incelemek ve yatırımın sonucunu sabırla beklemek kolay iş değil.
Sanat yatırımcılığı; genellikle resim, heykel, antika veya modern/çağdaş sanat eserleri gibi objelerin alım/satımı yoluyla finansal getiri sağlamak olup, koleksiyonerlikten farklıdır. Sanat yatırımcılığı yapabilmek için sanat eserlerinin değerinin tespiti, pazar araştırmasının yapılması, uzman danışmanlık hizmeti almak ve uzun vadeli perspektif geliştirebilmek ve sabırlı olmak önemli unsurlardır.
Sergi, sanat Fuarları ve müzayedeler üzerinden sanat yatırımı yapmak, hem estetik hem de finansal tatmin sağlayabilir, ancak dikkatli analiz ve araştırma gerektirir. Sanat yatırımcısı koleksiyonerlere göre daha hızlı ve aktif yapılanmayı gerektirir.
Sanat yatırımı yaparken bütçe belirlemek, doğru eser seçimi yapmak, güvenli depolama, Sigortalama, güvenli Satın Alma ve Satış işlemlerini eksiksiz ve hatasız yapmak gerekir.
Sanat eserine hissedar olarak sanat yatırımcısı olmak yukarıda saydığım risklerin çoğunu ortadan kaldırır.
DİJİTAL SANAT YATIRIMCILIĞI
Dijital sanat yatırımcılığı, dijital ortamda yaratılmış sanat eserlerine yatırım yapma sürecidir. Bu alandaki yatırımlar, genellikle NFT’ler (Non-Fungible Tokens) ve diğer dijital sanat formlarını içerir. Dijital sanat yatırımcılığının temel noktaları aşağıdadır.
1-NFT’ler ve Dijital Sanat: NFT’ler, dijital sanat eserlerini temsil eden ve blockchain teknolojisiyle güvence altına alınan benzersiz token’lerdir. NFT’ler, sanat eserinin sahipliğini ve orijinalliğini doğrulayan bir sertifika gibi işlev görür.
2-Pazar Araştırması: Dijital sanat pazarını anlamak için araştırma yapmanız önemlidir. NFT’lerin değerini etkileyen faktörler arasında sanatçının ünlülüğü, eserin kalitesi, talep ve pazar trendleri bulunur.
3- Sanatçıları Tanıma: Dijital sanat dünyasında tanınmış ve yükselen sanatçılar hakkında bilgi edinmek, potansiyel yatırım fırsatlarını değerlendirmenize yardımcı olabilir. Sanatçıların geçmiş çalışmaları ve başarıları, yatırımlarınızın gelecekteki değerini etkileyebilir.
4- NFT Pazar Yerleri: OpenSea, Rarible, SuperRare gibi popüler NFT pazar yerlerinde dijital sanat eserlerini satın alabilir ve satabilirsiniz. Bu platformlar, sanat eserlerini incelemek ve alım satım yapmak için kullanılır.
5-Bütçe ve Risk Yönetimi: Dijital sanat yatırımları genellikle yüksek risk taşıyabilir ve piyasada hızlı değişiklikler olabilir. Bu yüzden bütçenizi dikkatlice belirlemeli ve riskleri göz önünde bulundurmalısınız.
6-Eserlerin Depolanması ve Güvenliği: NFT’ler dijital ortamda saklandığı için, güvenli bir cüzdan kullanmanız önemlidir. NFT’lerinizi korumak için güçlü bir şifreleme ve güvenlik önlemleri uygulamalısınız.
7-Sanatın Değerinin Artışı: Dijital sanat yatırımlarının değerinin artışı, sanatçının popülaritesine, eserin nadirliğine ve genel pazar talebine bağlıdır. Uzun vadeli perspektif ve doğru strateji ile dijital sanat yatırımlarından getiriler elde edebilirsiniz.
8-Regülasyonlar ve Yasal Konular: Dijital sanat ve NFT’ler konusunda yasal düzenlemeler sürekli değişebilir. Bu nedenle, yasal durumları ve vergi yükümlülüklerini takip etmek ve bu konuda bilgi sahibi olmak önemlidir.
Dijital sanat yatırımcılığı, yenilikçi ve dinamik bir alan olabilir, ancak bu tür yatırımlar yaparken dikkatli ve bilinçli olmak, başarılı olmanız için kritik öneme sahiptir.
Hisseli sanat kavramına meraklı olan ancak geleneksel yatırımlara bağlı kalmak isteyen koleksiyoncular için Masterworks gibi platformlar saygın sağlayıcılar olarak ortaya çıktı. 800 milyon doların üzerinde AUM’ye sahip ve Banksy ve Warhol gibi ünlü sanatçıların eserlerini içeren Masterworks, bu alanda önemli bir oyuncu haline geldi. Cazibesi elle tutulur düzeyde, son yıllarda blue-chip sanat neredeyse diğer tüm varlık sınıflarını geride bırakıyor ve yatırımcılar yüksek performanslı çağdaş eserlerde yıllık %13-32 getiri elde ediyor.
Blockchain’de sanat, alıcıların onu tokenleştirilmiş biçimde alıp satmasına olanak tanıyan çok sayıda yenilikçi yolla parçalanıyor. Artfi gibi platformlar, bunu kolaylaştırmak için NFT’leri kullanarak, bir blockchain bağlamında sanatı parçalama çabasına öncülük ediyor. Son girişimleri, sanatçı Sacha Jafri’nin Rolls Royce arabalarının resimlerinden türetilen “The Six Elements” adlı parçalanmış bir dijital sanat koleksiyonu yayınlamasını içeriyordu ve bu, parçalı sanata olan talebin yönlendirdiği yeniliği sergiliyordu.
ArtTactic’in Nisan ayında yayınladığı bir rapor, ankete katılan koleksiyoncuların %9’unun kesirli sanat hisseleri satın aldığını ve %61’inin önümüzdeki 12 ay içinde bunu yapma olasılığını ifade ettiğini ortaya koydu. Kesirli sanat piyasasının büyümesini birkaç faktör teşvik ediyor gibi görünüyor, bunlardan biri de kâr beklentisi. Sanata yatırım yapmak kesinlik taşımasa da, çağdaş sanatçıların birinci sınıf eserleri bu yüzyılda hisse senetlerinden daha iyi performans gösterdi.
Koleksiyonculuk sanatta güvenilir bir değer deposu olduğunu kanıtladı ve birçok durumda değerini üç yıldan kısa bir sürede artırarak sahiplerine önemli bir kar sağladı. Hiçbir piyasa sürekli yükselemezken, Eski Ustalar ve 20. yüzyıl emsallerinden gelen sanat, dikkate değer bir şekilde dirençli olduğunu kanıtladı. Bu, piyasanın, fraksiyonelleşmenin ortaya çıkmasından önce yatırımcıların çoğunluğu için erişilemez olmasına rağmen gerçekleşti.
SANAT ESERİNE HİSSEDAR OLMAK:
Sanata yatırım yapmak, yüzyıllardır zenginler arasında popüler bir trend olmuştur. Bir zamanlar sadece zengin ve deneyimli olanlara ayrılmış özel alan olan sanat yatırımcılığına giriş engellerini ortadan kaldıran yeni bir sanat yatırımcılığı ve yatırımcı sınıfı ortaya çıktı. Çevrimiçi platformların ortaya çıkması ve sanat piyasasının demokratikleşmesiyle birlikte, daha fazla insan artık sanatı alternatif bir yatırım olarak değerlendiriyor.
Klasik sanat yatırımcılarından daha genç ve daha az gelire sahip olan bu yeni yatırımcı dalgası, hem çağdaş hem de klasik eserlere karşı keskin bir gözle sanat yatırımı alanında alıcı sıfatıyla geziniyor. Her seferinde bir parça olmak üzere başyapıt parçalarına sahip olabilecekleri hisseli sanat piyasasına katılmak ellerindeki çok önemli bir güçtür.
Bir sanat eserinin bir parçasına sahip olmanın yarattığı cazibe; klasik, modern ve çağdaş sanat eserlerini bölmenin çeşitli metodolojilerinin ödüllerini topladığı güçlü bir hissedarlı sanat endüstrisinin ortaya çıkmasına neden oldu. Sanatı hisseli hale getirmek, yalnızca spekülasyon yapmaya gücü yeten yatırımcı tabanını genişletmekle kalmıyor, aynı zamanda özellikle bu hisseler blok zincirinde alınıp satılabildiğinde, geleneksel olarak likit olmayan bir varlık sınıfı için likiditeyi de artırıyor.
Sanat yatırımında kısmi sahiplik, birden fazla yatırımcının yüksek değerli bir sanat eserinden pay sahibi olmasına olanak tanımlanır. Sanat eseri hissedarlığı, yüksek değere sahip sanat eserlerinin mülkiyetinin birden fazla yatırımcıya bölünmesi ve her yatırımcının eserin belirli bir kısmına sahip olması anlamına gelir. Bu yaklaşım, pahalı sanat eserlerine yatırım yapmayı daha erişilebilir hale getirir, çünkü tek bir kişinin büyük bir miktar yatırım yapması yerine, yatırımcılar küçük hisseler satın alarak bu değerli esere ortak olabilirler. Bu sistem genellikle sanat galerileri, müzayedeler veya çevrimiçi platformlar aracılığıyla gerçekleştirilir. Eserin fiziksel mülkiyeti genellikle bir galeride veya özel bir koleksiyonda kalır, ancak hissedarlar eserin değerinin artışından, satıldığında elde edilen kardan veya başka finansal kazançlardan faydalanabilirler. Sanat eseri hissedarlığı, aynı zamanda sanat koleksiyoncularının portföylerini çeşitlendirme ve değerli eserlere erişme yollarından biridir.
Bu yöntem, son yıllarda dijital platformlar ve blockchain teknolojisinin yaygınlaşmasıyla daha da popüler hale gelmiştir. Özellikle NFT’ler (Non-Fungible Token) ile sanat eseri sahipliği dijital olarak da bölünebilir hale geldi. Bu model, normalde bireysel alıcılar için karşılanamayacak olan sanat eserlerine erişim sağlar ve sanat eserinin değeri artarsa potansiyel olarak mali getiri sunabilir. Genel olarak şu şekilde çalışır:
Satın Alma ve Sahiplik: Bir şirket veya platform, değeri yüksek bir sanat eseri satın alır ve mülkiyeti hisselere böler. Yatırımcılar sanat eserinin bir kısmını temsil eden hisseyi satın alabiliyor.
Yönetim: Şirket veya platform, depolama, sigorta ve bakım da dahil olmak üzere sanat eserini yönetir.
Gelir ve Getiriler: Sanat eserinden elde edilen her türlü gelir (örneğin, sergiler veya lisanslama yoluyla) hissedarlar arasında dağıtılır. Eserin satılması halinde kâr, sahiplik yüzdesine göre paylaştırılır.
Likidite: Bazı platformlar yatırımcılara hisselerini ikincil piyasalarda satma olanağı vererek bir miktar likidite sunar.
Çeşitlendirme: Yatırımcılar, farklı sanat eserlerinin bir kısmına sahip olarak portföylerini çeşitlendirebilir, bu da potansiyel olarak riskin yayılmasına neden olabilir.
Sanat eserine hissedar olmak, bir sanat eserinin tam mülkiyetine sahip olmadan, belirli bir pay ya da hisse karşılığında o esere yatırım yapmayı ifade eder. Bu yaklaşım, genellikle değerli sanat eserlerine yatırım yapmayı herkes için daha erişilebilir hale getirmek amacıyla ortaya çıkar. Bu model, son yıllarda özellikle dijital platformlar aracılığıyla gelişmiştir.
Sanat eserine hissedar olmanın başlıca yolları şunlar olabilir:
Fraksiyonel Sahiplik (Fractional Ownership): Bir sanat eserinin mülkiyeti, birçok yatırımcı arasında bölünür. Her yatırımcı, eserin belirli bir yüzdesine sahip olur ve eser satıldığında bu oran üzerinden kâr elde eder.
Tokenizasyon: Blockchain teknolojisiyle birlikte, bir sanat eseri dijital olarak tokenize edilebilir. Her bir token, eserin belirli bir payını temsil eder ve bu tokenler dijital ortamda alınıp satılabilir.
Sanat Fonu Yatırımları: Sanat eserlerine yatırım yapan özel sanat fonlarına katılarak dolaylı olarak sanat eserlerine hissedar olabilirsiniz. Bu fonlar, bir grup yatırımcı adına sanat eserleri satın alır ve zaman içinde bunları satarak yatırımcılara kazanç sağlar. Sanat eserlerine hissedar olma, hem sanat dünyasına ilgi duyan hem de yatırım amaçlayan bireyler için farklı bir fırsat sunar. Bununla birlikte, yatırımın getirisi, eserin değeri ve likiditesi gibi faktörlere bağlıdır.
HİSSELİ SANAT YATIRIM FİRMA ÖRNEKLERİ:
Sanat eserine hissedar olma sistemini şu an Türkiye’de ilk defa Ankara’daki ODTÜ Teknokent’te kurulan Artiox Teknoloji Yazılım Anonim Şirketi (https://tr.artiox.com/ ) tarafından ARTIOX markası altında çalışmaktadır. Tuncay Dakdevir ve Cemal Doğan tarafından Haziran 2019’da Ankara’da kurulan Artiox, sanat yatırımlarında değerli sanat eserlerine yatırım yaparken gereken yüksek giriş sermayesi bariyerini ortadan kaldırarak, küçük yatırımcıların da sanat yatırımı yapabilmesine olanak sağlıyor. Orhan Peker (1927 – 1978)’in ” Ayçiçekleri ve Kedi” isimli, Tuval Üzerine Yağlı Boya, 100cm x 98cm ve 2.000.000,00₺ değerindeki eserinden pay alabilirsiniz. Ayrıca Adnan Turani, Ahmet Güneştekin, Nuri Abaç, Ergin İnan, Adnan Çoker, Pablo Picasso, Ahmet Oran, Fahrelnissa Zeid, Haluk Akakçe, Ahmet Yeşil, Mehmet Güleryüz, Mustafa Ata, Şahin Paksoy, Ertuğrul Ateş ve Burhan Doğançay’ın çalışmalarından hisse alabilirsiniz. Şu an henüz emekleme aşamasında olan Artiox’un sigorta expertiz, saklama ve eser seçiminde sıkıntılar olduğu görülse de; emekleme aşamasında olan sistemin zaman içinde yerine oturacağı düşüncesindeyim. Artiox; Hedef Girişim Sermayesi Yatırım ortaklığı, Re-Pie ve SKYALP Finansal Teknolojiler ve Danışmanlık A.Ş.’nin iştirakidir. Teknoloji, sermaye ve sanatın iç içe girmeye başladığının ilk örneğidir. Zaman için ülkemizde başka sanat yatırım firmaları da çıkacaktır. (1)
İngiltere’de bir yatırım şirketi olan Mintus’un Kurucusu ve CEO’su Tamer Özmen, Mintus öncesinde Microsoft’un gelişmiş çözüm ekibini yöneten bir Microsoft yöneticisiydi. Daha önce Priceline.com’u NASDAQ’ta başlatan ve daha sonra halka arz eden ve sonrasında Booking.com’u (şimdi BookingHoldingsInc) satın alan ekipteydi. Mintus şu an sanat yatırımına kadar geniş yelpazede çalışan bir yatırım şirketidir.
Mintus’ta, birinci sınıf sanat yatırımlarına odaklanıyoruz. Bu, piyasanın en üst seviyesindeki, 1+ milyon dolarlık dilimdeki sanatçılar anlamına geliyor. Bu sanatçılardan bazılarına örnek olarak Andy Warhol, Jean-Michel Basquiat, David Hockney, Yayoi Kusama ve Gerhard Richter verilebilir. Hepsinin son yirmi yıldır devam eden bir müzayede geçmişi, uluslararası koleksiyoncu tabanı ve piyasa ivmesi var ve bu da onları yatırım yapılabilecek en iyi çağdaş sanatçılardan bazıları olarak gösteriyor. Örneğin, Yayoi Kusama’nın Resim Fiyat Endeksi, 2000’den bu yana 65 kattan fazla arttı. (2)
İlk üç sırayı Pablo PICASSO, Jean-Michel BASQUIAT ve Andy WARHOL’un paylaştığı Artprice100© endeksi, 2022’de sanatçı + portföy ağırlığına; ( https://www.artprice.com/artmarketinsight/the-artprice100-index-of-blue-chip-artists-up-3-over-2022 ) sayfasından ulaşma mümkündür. Bu liste içinde bir tane bile Türk sanatçısının bulunmaması sanatçılarımızın global sanat piyasalarına giremediğinin ve yerel kaldığının göstergesidir.
Türkiye sanat yatırımlarının değerlendirilmesi konusunda da henüz emekleme dönemindedir. Piyasanın derin ve sürekli olmaması nedeniyle gelişemeyen sanat yatırım değerlendirmesindeki yetersizlik bir kısır döngü olarak sanat yatırım piyasasının gelişimini de engellemektedir. Türk sanat piyasası; piyasa yapısı, bir yatırım aracı olarak sanat ürünü getirisi ve bir Türk sanat piyasası fiyat endeksinin kurulması” konusuyla sanat piyasasının mali analizinde Türkiye’deki ilk doktora derecesi sahibi olan Zafer Özdem’in kurduğu Zafer Özdem Art Procet de sanat piyasası ve eserlerinin mali verilerle değerlendirilmesi konusunda da Türkiye’de ilk danışmanlık firması olması; çağdaş sanat eseri müzayede piyasasının uzman danışmalar desteğiyle yürütüleceği konusunda bir başlangıç teşkil etmektedir. (3)
NETİCE:
Sanat ve ticaret-yatırım bir birlerine rakip, zıt veya karşı veya düşman kavramlar değildir. Sanatçı sanatını ortaya koyarken kendisinin ve sanatının finansmanını sağlamak zorundadır. Sanatçı ve onun yarattığı sanat eseri; ayrıca sanat dünyası içinde katma değer yaratma potansiyeline sahiptir. Bugün ülkemizde genelde sanatçı-galerici-alıcı zinciri artmadan varlığını sürdürmektedir. Çok az sayıdaki canlı müzayede ve son zamanda niteliği tartışmalı Instagram müzayedeleri arzu edilen sanat piyasasını oluşturmaya yetmemektedir. Özellikle satın alınan eserin arkasında kim duracak ve nakde dönüştürme nasıl olacak? gibi sorular hala cevapsız kalmaktadır. Yüksek teknoloji sanat yatırımları için yeni bir ufuk açmaktadır. Artiox’un çabasını olumlu karşılamaktayım ve sistemdeki eksikliklerin de farkındayım. Artiox gibi sanat yatırımcılarının gelecekte sayısının artacağı düşüncesindeyim. Şu an Türkiye’de mevcut BİST yanında bir sanat borsasının kurulması sanatın finansmanı konusunda önemli katkı sağlayabilir. Zaman değişiyor; sanat da bu değişime uymak zorunda. Ülkenin sanat eseri alıcıları ve sanat piyasasının büyüklüğü ortadadır. Sanat piyasasının hisseli sanat eseri yatırımı ile büyüyebileceği düşüncesindeyim. Bugün hisseli sanat yatırımcılığı konusunda yasal zeminin net olmamasına karşılık, bu eksikliklerin çok kısa sürede giderilebileceği düşüncesindeyim. Expertiz, sigorta, güvenli saklama konusunda getirilecek yasal standartlar hisseli sanat eseri yatırımcılığına güven sağlayacaktır.
Sanatsever adına geçinip niteliği tartışmalı şeyleri satın almanın veya sergi gezip hiçbir sanat eseri satın almamanın yerine, çok önemli bir sanat eserine bir hisse ile bile olsa sanat yatırımcı olmanın önemli olduğunu düşünüyorum. Galerici-müzayedeci arasında ezilen sanatçı ve sanatsevere yüksek teknoloji sanat yatırımının bir çeşit halka açılması ve yaygınlaştırması özelliğine sahip “Hisseli Sanat Yatırımcılığı” ortamını yarattı. Bu sektörün zaman içinde sanat yatırımda önemli paya sahip olacağını düşünenlerdenim.
- (https://tr.artiox.com/ )
- https://www.mintus.com/invest-in-art/artworks
- https://www.zaferozdemartproject.com/ , 23.04.2027 13.24
Bir Cevap Bırakın